داشتن کودکی که به دو زبان مسلط باشد، نه‌تنها یک مزیت مهم در دنیای مدرن به حساب می‌آید، بلکه به توسعه مهارت‌های شناختی و اجتماعی او نیز کمک می‌کند. برای پرورش کودک دوزبانه، بهتر است فرآیند یادگیری زبان را از سنین پایین آغاز کنید، چرا که کودکان در این دوران توانایی بالایی در جذب و یادگیری زبان‌های جدید دارند.
یک روش مؤثر، استفاده از رویکرد “یک فرد، یک زبان” است؛ به این معنا که هر والد یا مراقب با کودک به یک زبان مشخص صحبت کند. نکته مهم دیگر این است که باید روند یادگیری برای کودک لذت‌بخش باشد و فشار یا اجبار در کار نباشد. به خاطر داشته باشید که حفظ ثبات در این مسیر بسیار حیاتی است.
بیشتر بخوانید:
بهترین کارتون های انگلیسی برای تقویت زبان کودکان
دو زبانگی چیست؟
دو زبانگی به معنای توانایی صحبت کردن و درک دو زبان به‌طور همزمان است. کودک دوزبانه می‌تواند به‌راحتی از هر دو زبان در موقعیت‌های مختلف زندگی استفاده کند. این ویژگی به‌ویژه در خانواده‌هایی که والدین از زبان‌های مختلف استفاده می‌کنند، در جوامع مهاجرپذیر یا کشورهای چندزبانه، شایع است. کودکان دو زبانه معمولاً در یادگیری زبان‌ها باهوش‌تر، چرا که مغزشان توانایی پردازش و تحلیل دو زبان را به‌طور همزمان دارد. دو زبانگی مزایای زیادی دارد، از جمله تقویت حافظه، افزایش توانایی حل مسئله، و ارتباط بهتر با افراد از فرهنگ‌های مختلف. البته در برخی موارد، ممکن است افراد دو زبانه با چالش‌هایی مثل انتخاب زبان صحیح یا سردرگمی زبانی روبرو شوند.
بیشتر بخوانید:
بهترین کتاب آموزش زبان فرانسه برای کودکان (2023)
دو زبانه شدن کودک چه فوایدی برای او دارد؟
1. تقویت مهارت‌های شناختی و حل مسئله
کودک دوزبانه به طور مداوم برای تشخیص زبان مناسب در هر موقعیت تلاش می‌کند. این فرآیند به بهبود توانایی‌های شناختی آن‌ها، مانند حافظه کاری، تمرکز، و مهارت حل مسئله کمک می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که کودکان دوزبانه می‌توانند بهتر از دیگران اطلاعات غیرمرتبط را فیلتر کنند و روی موضوعات مهم تمرکز داشته باشند.
علاوه بر این، انعطاف‌پذیری شناختی او افزایش می‌یابد، چرا که مجبور است دائماً قواعد زبان‌های مختلف را تطبیق دهد و یاد بگیرد. این ویژگی‌ها نه‌تنها در زبان‌آموزی، بلکه در سایر حوزه‌های زندگی نیز تأثیر مثبت دارد.
2. مزیت‌های اجتماعی و فرهنگی
کودک دوزبانه معمولاً ارتباط بهتری با فرهنگ‌های مختلف دارد، چرا که زبان دوم، دریچه‌ای به سمت فرهنگ و دیدگاه متفاوت باز می‌کند. او با یادگیری زبان دوم می‌تواند با گروه‌های متنوع اجتماعی ارتباط برقرار کند و دیدگاه گسترده‌تری نسبت به جهان پیدا نماید.
این توانایی به او کمک می‌کند که در موقعیت‌های اجتماعی بهتر عمل کند و دوستان بیشتری با ویژگی‌های اخلاقی متنوع داشته باشد. همچنین، دوزبانگی حس پذیرش و احترام به تفاوت‌های فرهنگی را تقویت می‌کند و به کودک کمک می‌کند تا در آینده شهروندی آگاه‌تر باشد.
3. افزایش فرصت‌های شغلی و تحصیلی در آینده
دوزبانه بودن، یک مهارت ارزشمند در دنیای حرفه‌ای و تحصیلی است. بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی به دنبال افرادی هستند که بتوانند با زبان‌های مختلف ارتباط برقرار کنند. کودک دوزبانه در آینده شانس بیشتری برای دستیابی به موقعیت‌های شغلی در بازارهای جهانی دارد.
همچنین، در مسیر تحصیلی خود، امکان استفاده از منابع آموزشی گسترده‌تر و برقراری ارتباط مستقیم با محققان و دانشجویان از فرهنگ‌های دیگر را دارد. این مزیت‌ها، فرصت‌های بیشتری برای پیشرفت شغلی و علمی او فراهم می‌کند.
4. تقویت حافظه و توانایی یادگیری زبان‌های جدید
کودک دوزبانه معمولاً حافظه بهتری دارند، زیرا یادگیری و استفاده از دو زبان به طور مداوم مغز را تمرین می‌دهد. این توانایی باعث می‌شود که او در یادگیری زبان‌های جدید نیز سریع‌تر عمل کند. ساختارهای ذهنی ایجادشده در اثر یادگیری دو زبان، کودک را برای درک بهتر قواعد و کلمات زبان‌های دیگر آماده می‌کند.
به همین دلیل، کودک دوزبانه می‌تواند در طول زندگی خود به‌راحتی زبان‌های بیشتری یاد بگیرد و از فرصت‌های زبانی بیشتری بهره‌مند شود.
5. بهبود سلامت ذهنی و پیشگیری از اختلالات شناختی در آینده
دوزبانگی نه‌تنها در دوران کودکی، بلکه در بزرگسالی نیز فواید بسیاری دارد. تحقیقات نشان داده است که دوزبانه بودن می‌تواند روند زوال شناختی را در دوران پیری کندتر کند و احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند آلزایمر را کاهش دهد.
این فواید به دلیل فعالیت مستمر مغز در طول زندگی و تطبیق آن با زبان‌های مختلف است. علاوه بر این، کودک دوزبانه معمولاً اعتمادبه‌نفس بیشتری دارد، چرا که توانایی برقراری ارتباط به دو زبان، حس موفقیت و قدرت به او می‌بخشد.
بیشتر بخوانید:
فواید یادگیری انگلیسی با فیلم برای کودکان
راهکارهای پرورش کودک دوزبانه به شیوه اصولی
| راهکار | توضیحات |
| استفاده از یک زبان در یک موقعیت خاص | هر زبان باید برای یک موقعیت یا محیط خاص (یکی خانه و دیگری مدرسه) باشد. |
| ایجاد محیط‌های غنی از زبان | به کودک دوزبانه خود فرصت‌های بیشتری برای شنیدن و صحبت کردن به هر دو زبان از طریق کتاب، موسیقی، فیلم و بازی‌ها بدهید. |
| ارتباط مثبت با زبان‌ها | هر دو زبان باید به‌طور مثبت و با اعتماد به نفس معرفی شوند، به‌طوری‌که کودک از یادگیری آن‌ها لذت ببرد. |
| استفاده از هر دو زبان به‌طور منظم | استفاده مداوم از هر دو زبان در زندگی روزمره، موجب تقویت و یادگیری بهتر هر دو زبان می‌شود. |
| صحبت کردن با کودک به‌طور منظم | مکالمات روزانه و منظم با کودک به هر دو زبان به تقویت مهارت‌های زبانی او کمک می‌کند. |
| تنظیم ساعات مشخص برای هر زبان | برای اینکه کودک به هر دو زبان تسلط پیدا کند، بهتر است زمان‌های مشخصی را برای صحبت کردن به هر زبان تعیین کنید. |
| تشویق به خواندن و نوشتن | خواندن کتاب‌ها، داستان‌ها و نوشتن به هر دو زبان باعث تقویت دایره واژگان و درک مطلب کودک دوزبانه می‌شود. |
| بازی‌های زبانی | بازی‌ها و فعالیت‌های زبانی مانند پازل‌های کلمات یا شعرخوانی، به کودک کمک می‌کند تا زبان‌ها را به‌طور طبیعی یاد بگیرد. |
| مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی | فرستادن کودک به کلاس‌ها یا گروه‌های اجتماعی که در آن‌ها افراد به هر دو زبان صحبت می‌کنند، به تقویت زبان‌ها کمک می‌کند. |
| صبر و پشتکار | یادگیری زبان‌های مختلف زمان‌بر است، بنابراین باید صبور باشید و به کودک اجازه دهید تا به مرور زمان پیشرفت کند. |
بیشتر بخوانید:
آیا دوزبانگی باعث اختلال در گفتار می‌شود؟
دوزبانگی معمولاً باعث اختلال در گفتار نمی‌شود. برعکس، تحقیقات نشان داده‌اند که یادگیری و استفاده از دو زبان می‌تواند مغز را تقویت کند و مهارت‌های شناختی مانند حافظه، توجه و توانایی حل مسئله را بهبود ببخشد. با این حال، در برخی موارد، ممکن است کودکان دوزبانه در ابتدا تاخیر جزئی در تکلم نسبت به کودکان تک‌زبانه داشته باشند، اما این به معنی اختلال در گفتار نیست و معمولاً این پدیده با گذشت زمان و رشد زبان‌های مختلف کمرنگ می‌شود.
همچنین، برخی از والدین ممکن است نگران این باشند که دو زبانگی باعث سردرگمی کودک در انتخاب زبان یا تداخل آن‌ها شود، اما این امر طبیعی است و کودک خیلی زود می‌آموزد که در هر موقعیت باید از کدام زبان استفاده کند. در مجموع، تحقیقات نشان می‌دهند که دو زبانگی بیشتر به نفع رشد شناختی و زبانی کودک است تا ضرر او.
بیشتر بخوانید:
چگونه به کودکان زبان تدریس کنیم
باورها و نگرانی‌های غلط در مورد کودک دوزبانه
باورهای غلط زیادی در مورد کودک دوزبانه وجود دارد که ممکن است والدین را نگران کند. بسیاری از والدین فکر می‌کنند که دوزبانه شدن کودک ممکن است باعث سردرگمی او شود. در حالی که این موضوع ممکن است در مراحل ابتدایی یادگیری رخ دهد، اما بعد از گذشت زمان کودک به سرعت به ترکیب و تفکیک زبان‌ها عادت می‌کند. همچنین، برخی فکر می‌کنند که دوزبانه بودن باعث می‌شود که کودک نتواند به خوبی به زبان‌های مختلف تسلط پیدا کند، اما این نگرانی نیز بی‌اساس است، زیرا کودک دوزبانه می‌تواند به همان اندازه که تک‌زبانه‌ها در یک زبان مهارت دارند، در هر دو زبان تسلط پیدا کند.
در نهایت، نگران بودن از این که دوزبانه بودن می‌تواند مانع از پیشرفت تحصیلی شود نیز اشتباه است. تحقیقات نشان داده است که دوزبانه‌ها معمولاً در حل مسائل و تفکر انتقادی بهتر عمل می‌کنند. بنابراین، بسیاری از نگرانی‌ها و باورهای غلط درباره دوزبانه شدن کودکان نه تنها نادرست هستند، بلکه از یادگیری دو زبان پشتیبانی نمی‌کنند و باید با اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی برطرف شوند.
